Saskia Heuckelbach,
Adviseur, coach en trainer op het gebied van gepersonaliseerd leren
Een greep uit een aantal krantenkoppen van deze zomer: ‘Ouders en scholen vrezen leerachterstanden’ (AD), ‘Kabinet overweegt zomerscholen om leerachterstand door Corona te beperken’ (Parool), maar ook ‘Stop het gezeur over leerachterstanden’ (Volkskrant). Na een periode waarin leerlingen (deels) thuisonderwijs volgden door de Corona-maatregelen, is het de vraag óf – en zo ja in hoeverre – leerlingen zorgelijke leerachterstand hebben opgelopen. Aan docenten de schone én ingewikkelde taak om inzicht te krijgen in de stand van zaken bij hun leerlingen.
Elke leerling kent zijn/haar eigen leercurve. Soms ontwikkelt iemand zich snel en zonder al te veel problemen, op andere momenten staat de groei even stil. Dat komt door tal van zaken. Hormonen, het puberbrein, de thuissituatie, of externe invloeden – zoals Corona. En kunnen we eigenlijk wel over één leercurve per persoon spreken? Nee, want leren gaat over meer dan cognitie. Het gaat ook om de ontwikkeling van vaardigheden. Daar waar de groei in cognitie soms wat staakt, groeit een leerling wellicht enorm in vaardigheden. Aanname: gedurende de maanden van (gedeeltelijk) thuisonderwijs zijn veel kinderen enorm gegroeid in hun vaardigheden en is de groei in ‘harde kennis’ wellicht iets achtergebleven. Laten we ons dus niet alleen richten op het bijspijkeren in cognitie, maar vooral ook op het doorontwikkelen van vaardigheden als zelfregulatie.
Het is vrijwel ondoenlijk voor een docent om de stand van zaken van alle leerlingen compleet in beeld te krijgen. De leerling moet daar zelf een belangrijke rol in spelen. Daarom is het belangrijk om leerlingen de handvatten te geven om hun optimale leer- en werkstrategie te leren kennen. Middels bijvoorbeeld formatieve evaluaties zien leerlingen wat zij al wel en (nog) niet kunnen. Zo kunnen zij – samen met de docenten – een passend ‘inhaalprogramma’ samenstellen. Dat programma zal lang niet voor elke leerling hetzelfde zijn. Sommige leerlingen hebben veel ondersteuning nodig en andere weinig. Vooral de leerlingen met sterke zelfregulerende vaardigheden verzetten bergen werk tijdens het thuisonderwijs. Zij werkten efficiënt en werden niet ‘opgehouden’ door de dagelijkse gang van zaken op school. Houd ook oog voor deze leerlingen en geef hen de ruimte om door te ontwikkelen.
Het is niet niets wat er van docenten en leerlingen wordt verwacht. Er liggen veel kansen, maar deze gaan zeker gepaard met uitdagingen. Pak deze kans om jouw onderwijspraktijk om meer dan cognitie te laten draaien. Om jouw leerlingen zich te laten ontwikkelen in vaardigheden als plannen en zelfreflectie. Juist dan geef je hun de sleutel in handen tot het wegwerken (en voorkomen) van achterstanden op kennisgebied.
Alvast een tipje van de sluier? Hierbij drie tips om jouw leerlingen te helpen bij de groei in vaardigheden:
1. Maak de leerling (mede)eigenaar van het leerdoel
Iedereen werkt harder voor zijn eigen doel. Uiteraard bepaalt de docent inhoudelijk wat het leerdoel is. Maar wat zou het mooi zijn als de leerling ziet dat het ook zíjn doel is. Investeer in het inzichtelijk maken van het belang van het leerdoel. Maak het relevant en interessant.
2. Geef de leerling de ruimte om zijn eigen leer- en werkstrategie te bepalen
Er leiden vele wegen naar Rome. Als een leerling zelf verkent en ervaart wat wel en niet werkt, ontwikkelt hij zijn eigen werk- en leerstrategieën. Vang de leerling niet op voordat hij valt, maar laat hem zijn eigen fouten maken en daarmee zijn eigen lessen leren.
3. Geef feedback op het proces, niet op prestatie
Feedback op het proces en op zelfregulatie heeft het grootste effect op het leren van een leerling. Leren doen we een leven lang, het is een continu proces. Door feedback te geven op het proces en niet op de prestatie, spreek je jouw waardering uit voor de ontwikkeling van de leerling.
Wil je weten hoe jij leerlingen kan helpen achterstanden weg te werken, of te voorkomen?
Meld je aan voor de training Achterstanden inlopen of voorkomen.
Noordhoff Academy heeft een bijspijkerprogramma opgezet dat in aanmerking komt voor subsidie. Om de werkdruk op docenten niet onnodig veel te verhogen, stuurt het bijspijkerprogramma op de zelfstandigheid van leerlingen. Leerlingen en docenten ontwikkelen zo vaardigheden die nog lang na de coronaperiode van belang zijn! Via deze link kun je de brochure downloaden en jouw school aanmelden.